Kwas azotowy: właściwości i zastosowania

Kwas azotowy, znany również jako azotan(V) kwasu, to silny kwas nieorganiczny o szerokim spektrum zastosowań. Jego właściwości korozyjne i utleniające sprawiają, że jest on używany zarówno w przemyśle chemicznym, jak i w produkcji materiałów wybuchowych. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej właściwościom tego niezwykłego związku chemicznego oraz jego zastosowaniom w różnych dziedzinach. 

Właściwości fizykochemiczne kwasu azotowego 

Kwas azotowy (HNO3) to bezbarwna, żrąca ciecz o ostrym, duszącym zapachu. Jest on silnie higroskopijny, co oznacza, że łatwo absorbuje wilgoć z otoczenia. Kwas azotowy ma zdolność do rozpuszczania wielu metali szlachetnych, takich jak złoto czy platyna, tworząc z nimi azotany. Jest także silnym utleniaczem, co sprawia, że może reagować z wieloma substancjami organicznymi i nieorganicznych, powodując ich utlenienie. Kwas azotowy jest bardzo reaktywny i może ulegać dysocjacji na jony azotanowe (NO3-) i protony (H+), co sprawia, że jest silnym kwasem. 

Produkcja kwasu azotowego 

Kwas azotowy jest produkowany na skalę przemysłową głównie przez proces Ostwalda, który polega na utlenianiu amoniaku (NH3) przy użyciu tlenu (O2) w obecności katalizatora, zwykle platyny lub palladu. Proces ten składa się z dwóch etapów - w pierwszym amoniak utlenia się do tlenku azotu (NO), który następnie reaguje z tlenem tworząc tlenek azotu(II) (NO2). W drugim etapie tlenek azotu(II) rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas azotowy. W Polsce produkcją kwasu azotowego zajmują się głównie zakłady chemiczne, takie jak Grupa Azoty czy Anwil. 

Zastosowania kwasu azotowego 

Kwas azotowy znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. Jego najważniejsze zastosowania to produkcja nawozów sztucznych, zwłaszcza azotanów amonu, potasu i wapnia, które są niezbędne dla wzrostu roślin. Kwas azotowy jest również używany jako odczynnik chemiczny do analizy składu chemicznego próbek oraz jako środek żrący do trawienia metali szlachetnych. Ponadto, ze względu na swoje właściwości utleniające, kwas azotowy jest stosowany w produkcji materiałów wybuchowych, takich jak nitrogliceryna czy trotyl.